El bileğimiz önkol kemikleri (Radius ve ulna) ile önündeki 8 adet küçük kemikle oluşan bir eklemdir. Sık gördüğümüz el bilek kırıkları denince ilk akla gelen Radius kemiğinin alt ucunda görülen kırıklardır (Radius distal kırıkları).
Önkol kemiklerimiz ”radius” ve ”ulna” olarak adlandırılır. Radius kemiği başparmak tarafında, ulna kemiği ise serçe parmak tarafındadır. Burada en sık görülen ve daha nem areden Radius alt ucunun kırıklarıdır.
Kırığın parçalı olup olmaması, açık/kapalı kırık olup olmaması, hastanın yaşı, beklentisi, mesleği tedavi seçiminde çok önemlidir. İleri yaş genelde bayan hastalarda olur çünkü kemik erimesine(osteoporoza) bağlı kemikler yumuşamıştır basit bir düşme ile kırılır. Düşerken sıklıkla el açık şekilde avuç içerisine düşme şeklinde olur. El bilek şişer ve çok ağrılıdır. Hemen bir karton veya tahta parçası arasına alınmalı, havlu üzerinden buz uygulamalı. Akabinde en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Gençlerde el bilek kırıkları daha ağır yaralanmalar (trafik kazası, yüksekten düşme, spor yaralanmaları v.b.) sonucunda gerçekleşir.
Bu kırıkların % 80 i dışarıdan uygulanan kuvvetler ile kapalı yöntemlerle kırık uçları yerleştirilmeye çalışarak alçı ile tedavi edilir. Bu manevralar çok ağrılıdır mümkün olduğunca sedasyon anestezi altında yapılmalıdır.
Ameliyat gerektiren el bilek kırıkları; eklem içerisine uzanan 1 mm den fazla basamaklanma olan, genç veya aktif -ileri yaş hastalar için gereklidir. Çünkü bu kırıklar ameliyat edilmez ise el bilek kireçlenmesi ve el bilekte kayma ile gelişir ve sakatlık ile sonuçlanır.
Şekil Radius alt uç kemiğinin eşsiz geometrisi.
El bilek eklemimizi oluşturan kemiklerin eşsiz bir geometrisi vardır. Aslında tedavide ana amacımız; yukarıda şekilde görülen el bilek kemiklerimizin olması gereken bu şeklini ve açılarını tekrar bu hale getirmeye çalışmaktır. Bu ya kemik uçlarının çekiştirip alçıya sararak elde edilmeye çalışılır. Ya da ameliyat ile bu geometri sağlanır ve dışarından teller veya vida ile tutturularak sağlanır. Bu kırıkların eklemin olması gereken bu açıları ve eğimi ne kadar sağlanırsa tedavi sonucu o kadar iyi olacaktır.
Ameliyat seçenekleri arasında K telleri dediğimiz çiviler dışardan uygulanabilir ya da içeriden halk arasında platin diye bilinen plak-vida dediğimiz cihazlar kullanılabilir. Güncel tedavisinde; kırığın açılarak görerek elle kırık uçları yerine tam olarak (anatomik) yerleştirilmesi ve ardından plak-vida sistemleri tutturulması esastır. Bu sistem çok sıkı tespit yaptığı için kırık kaynamadan hemen 1 gün sonra bile el bilek hareketleri başlanabilir. Bu sayede uzun süre alçıda kalmaya bağlı gelişebilen el bilek ve parmak tendonlarının yapışması ve kasların zayıflaması önlenir. Sonuçları oldukça yüz güldürücüdür. Ben de kendi pratiğimde el bilek kırığı ameliyatlarında sıklıkla plak-vida sistemleri ile tedaviyi tercih ediyorum.
Ameliyat sonrası süreç; Ameliyat sonrası bandaj sarılarak 1 gün sonra taburcu ediliyor 2 hafta sonra dikişler alınıyor. Ev içerisindeki günlük işlerde kullanılabiliyor. 6 haftadan sonra ise basit sporlara dönüş sağlanabilir.
İmplant (platin) çıkarılması ameliyatına sıklıkla gerek kalmaz. Bu yerleştirilen plak-vida sistemleri titanyum özellikli olması, düşük profilli(ince olması) ve derin yerleşimli olması ile hastada şikayet oluşturmazlar. Bu yüzden bu plak vida sistemlerinin sıklıkla tekrardan alınmaları için ameliyata gerek kalmaz.